فرشته ماهی ملکه

فرشته ماهی ملکه یکی از درخور توجه ترین فرشته ماهی ها می باشد. سایه روشن های زنده زرد و آبی یاقوتی الکتریکی به فرشته ماهی ملکه ظاهری قوس و قزحی می دهد. این ماهی دارای خال های تیره بر روی پیشانی می باشد که که با آبی روشن احاطه شده اند و حالت یک تاج را ایجاد کرده اند به همین دلیل نام فرشته ماهی ملکه بر روی آنها گذاشته شده است. باله های پشتی و لگنی کشیده می باشند.

مشخصات

نام لاتین	Queen Angelfish
خانواده	Pomacanthidae
زیر خانواده	Holacanthus
گونه	Holacanthus ciliaris
نام های متداول	فرشته ماهی آبی، فرشته ماهی طلایی، فرشته ملکه، فرشته ماهی زرد
زیستگاه	کارائیب، فلوریدا تا برزیل، اقیانوس اطلس غربی
مناسب تپه مرجانی	با احتیاط
حداکثر اندازه	۱۷ اینچ معادل ۴۵ سانتی متر
رنگ	آبی، نارنجی، زرد
رژیم غذایی	دوگانه خوار
رفتار	تهاجمی
سختی نگهداری	متوسط
حداقل اندازه آکواریوم	۱۸۰ گالن معادل ۶۸۱ لیتر
دمای آب	بین ۷۲ تا ۸۲ درجه فارنهایت معادل ۲۲٫۲ تا ۲۷٫۸ درجه سانتی گراد
شرایط آب	dKH 8-12, pH 8.0-8.4, sg 1.023-1.025

 

ویژگی ها و سازگاری

رنگ کلی بدن فرشته ماهی ملکه بالغ از آبی تا آبی سبز با لبه های زرد بر روی پولک ها می باشد. باله های سینه ای و شکمی نیز زرد می باشند اما لب ها و حاشیه باله های پشتی و مقعدی آبی تیره می باشند. فرشته ماهی ملکه دارای رنگ آمیزی آبی دور پوشش هریک از آبشش ها می باشد.

بدن ماهی های جوان آبی تیره با لب ها، آبشش ها و دم زرد به همراه نوارهای عمودی رنگی از آبی روشن تا سفید می باشد. رنگ آمیزی ماهی های جوان به آنها در همرنگ شدن با تپه مرجانی ها کمک می کند. فرشته ماهی ملکه در حیات وحش ۲۰ سال یا بیشتر زندگی می کند. وزن آنها به ۳٫۵ پوند معادل ۱٫۵ کیلوگرم می رسد.

فرشته ماهی ملکه را در عمق ۲ تا ۷۰ متری می توان یافت. ماهی های بالغ معمولا به صورت گروهی یا زوجی می باشند. این ماهی ها ساکن تپه مرجانی های دور از ساحل می باشند. در حیات وحش ماهی نر در صورت کم بودن جمعیت با یک ماهی ماده و در غیر این صورت با حرمسرایی متشکل از ۲ تا ۴ ماده جفت می شود و تشکیل قلمرویی می دهد که به شدت از آن دفاع می کند. ماهی نر ماهی های ماده را به صورت روزانه ملاقات کرده و با هریک از آنها به مدت ۵ دقیقه تغذیه می کند و پس از آن سراغ ماده دیگر می رود. ماهی های جوان و یا نیمه بالغ تنها بوده و به شدت قلمرودار می باشند.

رنگ آمیزی و ظاهر فرشته ماهی ملکه به فرشته ماهی آبی بسیار نزدیک است به گونه ای که گاه آنها را به جای یکدیگر اشتباه می گیرند. هرچند الگوی آنها متفاوت بوده و فرشته ماهی آبی دارای تاج نمی باشد. اما این دو گونه را می توان در آب های محل زندگی شان به صورت زوج با یکدیگر ملاحظه کرد که حاصل آن ماهی های دورگه ای می باشد که در سراسر برمودا قابل مشاهده می باشند.

فرشته ماهی ملکه در حیات وحش با استفاده از نور خورشید ویتامین های خاصی را جذب می کند که موجب می شود جلوی نارسایی ها گرفته شود. بنابراین جهت حفظ سلامت این ماهی در آکواریوم طیف مناسبی از روشنایی مورد نیاز می باشد. این فرشته ماهی به آکواریومی بزرگ با مخفیگاه های زیاد و صخره زنده جهت چرا و فضای کافی جهت شنا نیاز دارد. نگهداری فرشته ماهی ملکه نسبتا مشکل است و این ماهی ها معمولا از شرایط بد آب و رژیم غذایی نامناسب رنج می برند.

این فرشته ماهی تهاجمی و شکارچی می باشد بنابراین آن را تنها می توان با هم آکواریومی هایی با طبیعت مشابه نگهداری کرد. به دلیل مبارزه این ماهی با همنوعان خود، بهتر است آن را به تنهایی نگهدارید. همچنین فرشته ماهی ملکه با ماهی های هم اندازه و همرنگ دیگر تهاجمی برخورد می کند. اگر مشاهده کردید که این ماهی ها به یکدیگر آسیب می رسانند آنها را به سرعت از آکواریوم خارج نمایید. فرشته ماهی ملکه ممکن است با فرشته ماهیPomacanthus  کنار بیاید هرچند باید آن را پس از Pomacanthus وارد آکواریوم نمایید.

درصورتی که اندازه آکواریوم بزرگتر از ۸۳۲ لیتر (۲۲۰ گالن) باشد می توان آن را با سایر فرشته ماهی ها نگهداری کرد. البته فرشته ماهی ها نباید به یک اندازه باشند. افزودن آنها نیز بدین صورت است که ابتدا ماهی کوچکتر را به آکواریوم اضافه کرده و بین ماهی کوچک و بزرگ مانعی قرار دهید که نتوانند به هم آسیب برسانند. سپس رفتار آنها را به دقت کنترل کنید و درصورت عدم وجود مشکل مانع را خارج نمایید. فرشته ماهی ملکه به دیگر ماهی ها بدون تبعیض حمله می کند به ویژه اگر ماهی به تازگی به آکواریوم اضافه شده باشد. بهتر است ماهی های با ویژگی های کمتر تهاجمی را ابتدا به آکواریوم اضافه کرده و ماهی های با طبیعت تهاجمی مانند این فرشته ماهی را در آخر وارد آکواریوم نمایید. البته پیش از افزودن این ماهی از سازگار شدن مناسب ماهی های دیگر و تغذیه آنها اطمینان حاصل کنید. جراح ماهی ها، ماشه ماهی ها، سنجاب ماهی ها، گروپرها، اسنپرها و فرشته ماهی های بزرگ هم آکواریومی های مناسبی برای فرشته ماهی ملکه می باشند هرچند هیچکدام از آنها مناسب آکواریوم تپه مرجانی نمی باشند. درصورتی که در نظر دارید این فرشته ماهی را با پشت خال دارها، راس های ۶ خط و ۸ خط و دوشیزه ماهی نگهداری کنید باید مراقب بوده و نیز فضای کافی جهت مخفی شدن این ماهی ها فراهم نمایید. دوشیزه ماهی ملکه را با ماهی های صلح طلب مانند آنتیاس، خفاش ماهی، کاشی ماهی و پروانه ماهی و یا ماهی های ساکن و یا آنهایی که به آهستگی حرکت می کنند مانند قورباغه ماهی ها و عقرب ماهی ها نگهداری نکنید. دیده شده که این فرشته ماهی چشم های کوسه ماهی ها را به جای مرجان سنگی پولیپ دار اشتباه گرفته و به آنها نوک زده است.

هرچند که فرشته ماهی ملکه جوان آسیبی به آکواریوم تپه مرجانی نمی رساند، نمونه های بالغ آن مناسب این آکواریوم نمی باشند. زیرا فرشته ماهی های بزرگتر ممکن است به مرجان ها به ویژه پولیپ های سخت یا نرم و نیز بی مهرگان تزیینی نوک زده و یا حتی آنها را بخورند. البته نگهداری آنها با مرجان های نرم آسیب زننده مانند خانواده Alcyoniidae و Octocorals بی خطر است ولی بهتر است مراقبت لازم انجام گیرد. دیده شده که این ماهی ها به پولیپ های زرد انبوه زی وZoanthid  ها نوک می زندد. فرشته ماهی ملکه برخی بی مهرگان بزرگ مانند میگو نظافتچی بزرگ، حلزون ها و خرچنگ ها را راحت می گذارد اما کرم های لوله ای را می خورد.

رژیم غذایی و شیوه غذادادن

غذای اصلی فرشته ماهی ملکه آبزیان اسفنجی می باشد اما می تواند از نیامداران (tunicate)، ماهی ژله ای، مرجان ها، پلانکتون و جلبک تغذیه کند. ماهی های جوان تر به عنوان نظافتچی عمل کرده و در ایستگاه های نظافت از انگل های ماهی های بزرگتر تغذیه می کنند.

این ماهی را در آکواریوم با مجموعه گوناگونی از سبزیجات تغذیه کنید. کیفیت غذا بسیار مهم بوده و هرگونه غذای پولکی که انتخاب می کنید باید شامل مواد اسفنجی شکل و Spirulina (نوعی جلبک آبی سبز) باشد. فرشته ماهی ملکه عاشق Nori (نوعی جلبک دریایی قرمز خشک شده خوراکی)، جلبک های خشک شده و غذاهای آماده یخ زده می باشد. این ماهی را می توان با کلم بروکلی پخته نشده تازه تغذیه کرد تا ویتامین A و C مورد نیاز آن تامین شود. همچنین بهتر است به آکواریوم caulerpa  (نوعی جلبک دریایی تک سلولی) افزوده شود.

رژیم غذایی فرشته ماهی ملکه را با مقدار کمی غذای گوشتی نظیر میگوهای دریایی و Mysis به همراه گوشت دریایی تکه شده تکمیل کنید. از غذاهای گوشتی کمتر استفاده کنید. درصورتی که فرشته ماهی خود را با ماهی های گوشتخوار نگهداری می کنید ابتدا از غذاهای مبتنی بر سبزیجات استفاده کنید تا به فرشته ماهی امکان سیرشدن بدهید. سپس هنگامی که غذاهای گوشتی داخل آکواریوم انداخته شود فرشته ماهی به اندازه ای سیرشده است که امکان مصرف غذاهای گوشتی به مقدار زیاد را ندارد. به فرشته ماهی ملکه ۲ تا ۳ بار در روز به اندازه ای غذا دهید که درظرف ۵ دقیقه قابل خوردن باشد.

مراقبت های آکواریومی

فرشته ماهی ملکه به آب باکیفیت بسیار خوب نیاز دارد و درصورتی که سطح کیفی آب پایین تر از میزان قابل قبول باشد منجر به استرس و بروز بیماری های گوناگون در این ماهی می شود. تعویض آب ۱۰ تا ۱۵% هر دوهفته یکبار برای آکواریوم ۶۸۱ لیتری (۱۸۰ گالنی) ضروری است. برای آکواریوم های بزرگتر از ۹۴۰ لیتر (۲۵۰ گالن) تعویض آب به میزان ۳۰% هر ۳ تا ۴ هفته یکبار باید انجام گیرد. گاهی اوقات در آکواریوم های بسیار بالغ می توان زمان تعویض آب را طولانی تر کرد. البته این درصورتی است که آمونیاک وجود نداشته و سطح نیترات بسیار پایین (کمتر از ۱۰) باشد. مانند دیگر فرشته ماهی ها، سطح PH هرگز نباید کمتر از ۸ برسد. بهتر است کنترل سطح PH به جای استفاده از مواد شیمیایی با تعویض آب انجام گیرد. پیشنهاد می شود جهت تعیین زمان تعویض آب از تجهیزات تست آب استفاده کنید.

فرشته ماهی ملکه بالغ به آکواریوم ۶۸۱ لیتر یا بزرگتر نیاز دارد. درصورتی که اندازه آکواریوم کوچکتر باشد این ماهی به هم آکواریومی های خود آسیب می رساند. ماهی های جوان تر را می توان در آکواریوم های کوچکتر نگهداری کرد اما تنها پس از چند ماه رشد آنها به اندازه ای خواهد بود که این آکواریوم ها مناسب نگهداری از آنها نخواهند بود. بهتر است از همان ابتدا آکواریومی بزرگ جهت نگهداری فرشته ماهی ها انتخاب کنید مگر آنکه مجبور باشد جهت سازگاری دیگر ماهی ها ابتدا فرشته ماهی ملکه را در آکواریومی جداگانه نگهداشته و در آخر آن را به آکواریوم اصلی اضافه نمایید.

آکواریومی که ماهی های جوان به آن اضافه می شوند باید دارای جریان آب متوسط و نیز دارای صخره زنده با مقدار زیادی جلبک طبیعی بر روی آن پیش از افزوده شدن آنها باشد. ماهی های جوان به مخفیگاه های زیاد تا سازگار شدن با فضای آکواریوم نیاز دارند. فرشته ماهی ملکه در همه قسمت های آکواریوم شنا می کند. همچنین در انتخاب نوع بستر آکواریوم محدودیتی وجود ندارد. در انتخاب روشنایی نیز باید دقت شود تا از لامپ با روشنایی روز استفاده شده تا این فرشته ماهی ها بتوانند ویتامین های مورد نیاز خود را جذب کنند.

زاد و ولد و تولید مثل

ماهی های بالغ در طول سال به صورت جفت قابل مشاهده می باشند. ماهی نر اندکی بزرگتر از ماهی ماده می باشد. فرشته ماهی ملکه به صورت فصلی تخم گذاری می کند که معمولا در طول ماه های زمستانی در پرتوریکو (Puerto Rico) اتفاق می افتد. تخم ریزی یکبار در سال به اوج خود می رسد هرچند فرشته ماهی ملکه ممکن است بیش از یکبار در سال تخم ریزی کند. جفت ها با بلندشدن در آب، نزدیک کردن شکم هایشان به یکدیگر و رهاسازی ابری از اسپرم و تخم تولید مثل می نمایند. فرشته ماهی ملکه ماده می تواند از ۲۵ تا ۷۵ هزار تخم هر عصر و در حدود ۱۰ میلیون تخم در هر چرخه تخم ریزی آزاد کند. تخم ها شفاف و سبک بوده و در ستون های آب شناور می باشند. تخم ها پس از ۱۵ تا ۲۰ ساعت تبدیل به لاروهایی می شوند که فاقد چشم ها، باله ها یا حتی دل و روده موثر می باشند. بخش زرده تخم پس از ۴۸ ساعت جذب می شود که در این زمان لارو ویژگی های معمول ماهی شناگر آزاد را بدست آورده است. لاروها را درحال تغذیه از پلانکتون ها در ستون های آب می توان یافت. لاروها به سرعت رشد می کنند و در حدود ۳ تا ۴ هفته پس از بیرون آمدن از تخم، به ۱۵ تا ۲۰ میلیمتر می رسند. ماهی های جوان در این هنگام در کف آب ساکن می شوند.

زاد و ولد موفقیت آمیز فرشته ماهی ملکه در آکواریوم تاکنون دیده نشده است.

بیماری ها

فرشته ماهی ملکه درصورتی که با اسارت سازگار شود بسیار جان سخت می باشد. مانند دیگر فرشته ماهی های آب شور، این ماهی ها مستعد گرفتن کلیه بیماری های محیط های آکواریومی آب شور می باشند. درصورت وارد آمدن استرس ناشی از شرایط آکواریومی و هم آکواریومی های نامناسب، این فرشته ماهی ها به احتمال زیاد به بیماری مبتلا می شوند. بهترین روش پیشگیری از بیماری ها فراهم سازی آب تمیز، دکور مناسب با مخفیگاه های کافی و تغذیه منظم این ماهی می باشد. آرام بودن این ماهی دلالت بر سلامت آن دارد. اگر به فرشته ماهی ملکه استرس وارد نشود، سیستم ایمنی آن قوی تر بوده و از بروز انواع عفونت ها پیشگیری می شود.

بیماری های ماهی ها را می توان به انواع و یا ترکیبی از انواع بیماری های انگلی، باکتریایی، قارچی یا بیماری های فیزیکی که ناشی از فقدان رژیم غذایی مناسب و یا وجود جراحت ها و زخم ها می شود، تقسیم بندی کرد.

شرایط کوری تغذیه ای (nutritional blindness) زمانی رخ می دهد که سطح نامناسبی از غذاهای گوشتی به این ماهی داده شود. این مشکل معمولا ۶ تا ۸ ماه پس از اسارت به وجود می آید. جهت پیشگیری، از غذاهای سبزبرگ که حاوی ویتامین A هتند استفاده کنید. همچنین از وجود مقدار کافی جلبک طبیعی در آکواریوم اطمینان حاصل کنید. گونهHolacanthus  کمتر مستعد اختلالات تغذیه ای از قبیل بیماری خط جانبی (Lateral Line Disease) می باشد که به دلیل فقدان گیاهان با ویتامین A و C به وجود می آید.

بیماری لکه سفید (Cryptocaryon irritans) که به عنوان ایچ دریایی (Marine Ich) یا ایچ آب شور (Saltwater Ich) یا کریپت (Crypt) نیز شناخته می شود، بیماری متداول تانگ ها و فرشته ماهی می باشد. نشانه های این بیماری خارش مداوم و به اوج رسیدن بیماری با ظاهر شدن تعداد زیادی نقطه سفید می باشد. این نقطه ها پس از چند روز ناپدید شده اما ناگهان با تعداد بیشتری ظاهر می شوند. این بیماری به دلیل بستن راه رسیدن اکسیژن به آبشش های ماهی، موجب خفگی آن می شود.

بیماری متداول دیگر مخمل دریایی (Marine Velvet) یا بیماری مخملی (Oodinium ocellatum) می باشد که (با اسامی دیگر نظیر Amyloodinium ocellatum  یا Branchiophilus maris نیز خوانده می شود) نوعی بیماری پوستی انگلی است. از نشانه های این بیماری پوشش ناخوشایندی که به بدن ماهی حالت آغشته شدن به غبار زرد تا قهوه ای روشن می دهد، بسته شدن باله ها، مشکلات تنفسی (سختی تنفس مکرر یا حرکات سریع آبشش) ، تار شدن چشم ها و زل زدن به دکور یا کف آب و احتمالا کاهش وزن را می توان برشمرد.

عفونت ویروسی Lymphocystis مانند دانه های گل کلم شکل کوچک می باشد که بر روی باله ها و دهان ظاهر می شود. این دانه ها مضر نبوده و آشکار و پنهان می شوند. البته درصورتی که در ناحیه دهان ظاهر شده و از غذا خوردن ماهی ممانعت کنند و یا در مدت زمان طولانی از بین نروند باید جهت درمان آنها اقدام کنید. بهترین روش درمان این بیماری تعویض آب می باشد تا به سیستم ایمنی طبیعی ماهی جهت درمان بیماری کمک شود.

کرم های پهن تک زایشی (Monogenetic flukes) رایج ترین عفونت انگلی میان فرشته ماهی ها می باشد. انگل های ماهی های دریایی که با صخره زنده و یا هرگونه محیط تپه مرجانی دیگر نگهداری می شوند به سختی درمان می شوند. درمان معمول این بیماری که استفاده از محلول های مس و فرمالین و نیز داروهای مبتنی بر گنه گنه (quinine) می باشد برای دیگر جانوران دریایی مضر می باشد. هرچند داروهایی نظیر metronidazole درمان بی خطری برای بسیاری از بیماری ها تک یاخته ای (protozoan) و ناهوازی (anaerobic) باکتریایی محسوب می شوند و هیچگونه آسیبی برای تپه مرجانی دربر ندارند. این داروها از رشد باکتری ها و تک یاخته ها جلوگیری کرده و پادزی باکتری های ناهوازی با ویژگی های ضد تک یاخته ای محسوب می شوند. درمان با این داروها از طریق افزودن آنها به آب و یا ترکیب با غذای ماهی ها انجام می شود. محصولاتی وجود دارند که حاوی metronidazole می باشند. از Seachem Metronidazole، Seachem AquaZole، Thomas Laboratories’ Fish Zole و National Fish Pharmaceutical’s Metro-Pro به عنوان نمونه می توان نام برد.

برای درمان انگل های خارجی (External Parasites) می توانید دمای آب آکواریوم را به آهستگی بالا برده و تا دست کم ۲۸° C (82° F) برسانید. بدین ترتیب از تکمیل چرخه عمر انگل جهت چسبیدن به ماهی جلوگیری می شود. ترکیب دمای بالای آب با غذاهای دارویی موجب درمان به موقع ماهی خواهد شد. داروی Seachem Metronidazole به خوبی در ترکیب با دیگر محصول Seachem که به آن Focus گفته می شود، عمل می کند. از آنجا که این دارو با غذا ترکیب شده است حتی اگر توسط مرجان ها خورده شود موجب آسیب نخواهد شد و بدین ترتیب برای آکواریو تپه مرجانی نیز قابل تجویز می باشد. Focus را به نسبت ۵ به ۱ با Metronidazole (یعنی ۵ قسمت Focus و یک قسمت Metro) مخلوط کرده و سپس آن را با یک قاشق غذاخوری غذای ماهی ترکیب کنید. دارو را ۳ بار در روز برای دست کم یک هفته به ماهی بدهید تا علایم بیماری از بین برود.